Đại lý thương mại

1.Điểm tích cực: 

      Quy định về quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng trong quan hệ đại lý thương mại trong Luật Thương mại 2005 so với quy định của Luật Thương mại năm 1997 có nhiều điểm tiến bộ. Điều 126 Luật Thương mại 1997 quy định về các trường hợp được chấm dứt hợp đồng đại lý, có quy định: “một bên có quyền đơn phương đình chỉ hợp đồng khi việc vi phạm hợp đồng của bên kia là điều kiện để đình chỉ hợp đồng mà các bên đã thỏa thuận”. Theo đó ta có thể hiểu các bên chỉ có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng đại lý khi bên kia không thực hiện, thực hiện không đầy đủ hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ theo thỏa thuận giữa các bên hoặc theo quy định của pháp luật. Luật Thương mại 2005 quy định rộng hơn các trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng của các bên, nếu không có thỏa thuận gi khác thì các bên có quyền chấm dứt hợp đồng đại lý bất cứ khi nào nhưng phải thông báo bằng văn bản trước một khoảng thời gian ít nhất là sáu mươi ngày.

      So với quy định của Bộ Luật dân sự 2005 về quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng dịch vụ thì quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng đại lý được quy định tại Luật Thương mại 2005 cũng có sự mở rộng về các trường hợp đơn phuơng chấm dứt hợp đồng, ta có thể thấy quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng đại lý thương mại ở Luật thương mại năm 2005 không bị gò bó trong khuôn khổ các điều kiện được nêu như trong Bộ Luật dân sự năm 2005, sự tự do chấm dứt hợp đồng đại lý thương mại luôn làm ảnh hởn tới bên kia vì quan hệ đại lý thương mại có sự gắn kết, phụ thuộc cao.

      2. Điểm hạn chế: 

       Hoạt động đại lý thương mại là một hoạt động quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế của nước ta hiện nay,và hoạt động này càng trở nên sối động cùng nền kinh tế trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, pháp luật hiện tại đã có quy định về hoạt động trung gian thương mại và cụ thể là đại lý thương mại, nhưng do nhu cầu và sự phát triển nhanh chóng của hoạt động này làm cho phát luật không thể đáp ứng kịp thời. Mặc dù, Luật Thương mại 2005 ra đời đã có những sửa đổi tiến bộ hơn trước về quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng trong quan hệ đại lý thương mại so với Luật Thương mại năm 1997, nhưng vẫn còn tồn tại những bất cập:

      Thứ nhất, về các trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng đại lý thương mại. Luật Thương mại 2005 quy định mở rộng các trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng đại lý thương mại. Theo đó, nếu không có thỏa thuận khác, các bên có quyền chấm dứt hợp đồng đại lý thương mại mà chỉ cần thông báo cho bên kia bằng văn bản trong thời hạn quy định. Tuy nhiên, quy định tự do đơn phương chấm dứt hợp đồng đại lý của các bên trong nhiều trường hợp sẽ làm ảnh hưởng lớn đến quyền lợi của bên kia, đồng thời quy định này cũng khiến cho quan hệ đại lý không còn được vững chắc, gắn bó đúng như bản chất của nó, thương nhân cũng thiếu sự tin tưởng khiên cho việc thúc đẩy hoạt động thương mại thông qua đại lý thương mại cũng bị ảnh hưởng phần nào. Khi bên đại lý đơn phương chấm dứt hợp đồng đại lý, bên giao đại lý cũng chịu không ít ảnh hưởng như: hành hoá giao cho bên đại lý trong thời gian dài không bảo đảm được về chất lượng hoặc bên đại lý cố tình không tiêu thụ, bị lộ bí mật kinh doanh. Cho nên trong quan hệ đại lý thương mại, bên giao đại lý cũng cần phải được bảo vệ khi bên đại lý đơn phương chấm dứt hợp đồng. Bên giao đại lý phải giao hàng hoặc tiền cho bên đại lý, đồng thời phải hướng dẫn cho bên đại lý các vấn đề liên quan đến hàng hoá như bảo quản chất lượng hàng hoá như vậy.

      Thứ hai, Về việc đòi bồi thường của bên đại lý khi bên giao đại lý thông báo chấm dứt hợp đồng quy định chưa hợp lý, chưa bao quát được tất cả các trường hợp. Không phải trong bất cứ trường hợp nào bên giao đại lý yêu cầu chấm dứt hợp đồng cũng là vi phạm hợp đồng đã kí.

      Thứ ba, Việc quy định “Giá trị của khoản bồi thường là một tháng thù lao đại lý trung bình trong thời gian nhận đại lý cho mỗi năm mà bên đại lý làm đại lý cho bên giao đại lý. Trong trường hợp thời gian đại lý dưới một năm thì khoản bồi thường được tính là một tháng thù lao đại lý trung bình trong thời gian nhận đại lý”. Quy định như vậy là chưa xem xét kỹ lưỡng về vấn đề phải bồi thường thiệt hại và trái với nguyên tắc của bồi thường thiệt hại vì có thể bồi thường như vậy cũng chưa thể khắc phục được hậu quả kkhi mà bên giao đại lý đơn phương chấm dứt hợp đồng. Và quan hệ đại lý thương mại thường được thực hiện trong thời gian dài, bên đại lý có thể phải bỏ ra rất nhiều chi phí để thực hiện, nếu bên giao đại lý đơn phương chấm dứt hợp đồng và chỉ phải bồi thường một khoản chi phí hạn hẹp như vậy liệu có thỏa đáng.

      Thứ tư, Khoản 3 Điều 177 quy định: “Trường hợp hợp đồng đại lý được chấm dứt trên cơ sở yêu cầu của bên đại lý thì bên đại lý không có quyền yêu cầu bên giao đại lý bồi thường cho thời gian mà mình đã làm đại lý cho bên giao đại lý”. Quy định như vậy chưa thực sự hợp lý, trường hợp bên giao đại lý không thực hiện, thực hiện không đủ, thực hiện không đúng nghĩa vụ buộc bên đại lý phải chấm dứt hợp đồng, mặc dù khi chấm dứt hợp đồng này đều là do lỗi của bên giao đại lý mà không phải lỗi xuất phát từ phía bên đại lý. Đây còn là phần bất cập làm hạn chế quyền của bên đại lý vì họ là người phụ thuộc vào bên giao đại lý.

     3. Đề xuất các giải pháp hoàn thiện các quy định của pháp luật về quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng đại lý thương mại .

      Để đảm bảo cho hoạt động đại lý có hiệu quả và ổn định, để bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng cho mình và tránh những tranh chấp, những thiệt hại đáng tiếc xảy ra, các bên tham gia quan hệ đại lý cần có những quy định cụ thể và chi tiết về tất cả các vấn đề liên quan đến hợp đồng đại lý, đặc biệt trong đó đến trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng và vấn đề bồi thường thiệt hại. Hợp đồng đại lý thương mại là một loại hợp đồng dịch vụ, vấn đề liên quan đến bồi thường thiệt hại khi một bên đơn phương chấm dứt hợp đồng đại lý cần được quy định phù hợp với quy định của Bộ luật dân sự năm 2005. Khi quy định vào Luật Thương mại 2005 thì nên quy định cụ thể rõ ràng nhưng phải phù hợp với luật dân sự, phù hợp với nguyên tắc bồi thường thiệt hại.

      Cần quy định về việc đơn phương chấm dứt hợp đồng đại lý trong trường hợp hai bên không thỏa thuận về thời gian làm đại lý, trách nhiệm bồi thường của bên giao đại lý cần được xem xét hợp lý hơn bởi trong trường hợp này, đơn phương chấm dứt hợp đồng đại lý thường không có sự vi phạm của các bên.

      Luật Thương mại năm 2005 chỉ chú ý đến quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại cho bên đại lý nhưng bên giao đại lý cũng cần được sự bảo vệ của pháp luật khi bên đại lý đơn phương chấm dứt hợp đồng. Khi bên đại lý đơn phương chấm dứt hợp đồng, bên giao đại lý cũng phải gánh chịu những hậu quả có thể phát sinh khi đơn phương chấm dứt hợp đồng. Như vậy, bên giao đại lý cũng là bên phải gánh chịu những thiệt hại nhất định của việc chấm dứt thực hiện hợp đồng nên Luật Thương mại 2005 cũng cần bổ sung quy định bảo vệ quyền lợi cho bên giao đại lý khi bên đại lý đơn phương chấm dứt hợp đồng.

     Theo như Khoản 3 Điều 177 quy định thì mọi trường hợp bên đại lý yêu cầu chấm dứt hợp đồng thì đều không có quyền yêu cầu bên giao đại lý bồi thường, quy định này sẽ không bảo vệ quyền lợi của bên đại lý trong trường hợp bên giao đại lý không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ buộc bên đại lý phải chấm dứt hợp đồng, việc bên đại lý đơn phương chấm dứt hợp đồng không phải do lỗi của họ mà do bên giao đại lý vi phạm nghĩa vụ thì thiệt hại của bên đại lý ngày càng nặng nề hơn. Như vậy, cần quy định về yếu tố lỗi cho các bến, còn nếu quy định chung như vậy sẽ tạo ra kẽ hở cho các bên vi phạm.