Mô hình tổ chức của công ty cổ phần

Do công ty cổ phần là mô hình công ty có nhiều thành viên nên bộ máy có cơ cấu, tổ chức chặt chẽ.

Công ty cổ phần thường được tổ chức theo hai mô hình sau:

-       Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát và giám đốc hoặc Tổng giám đốc. Trường hợp công ty có dưới mười một cổ đông và các cổ đông là các tổ chức sở hữu dưới 50% tổng số cổ phần của công ty thì  bắt buộc phải có Ban kiểm soát.

-       Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng quản trị và giám đốc hoặc Tổng giám đốc. Trường hợp này ít nhất 20% số lượng thành viên Hội đồng quản trị phải là thành viên độc lập và có Ban kiểm toán nội bộ trực thuộc hội đồng quản trị, các thành viên độc lập thực hiện chức năng giám sát và tổ chức thực hiện kiểm soát đối với việc quản lý điều hành công ty.

Trường hợp chỉ có một người đại diện theo pháp luật, thì Chủ tịch Hội đồng quản trị hoặc Giám đốc hoặc Tổng giám đốc là người đại diện theo pháp luật của công ty; trường hợp Điều lệ không có quy định khác thì Chủ tịch Hội đồng quản trị là người đại diện theo pháp luật của công ty. Trường hợp có hơn một người đại diện theo pháp luật, thì Chủ tịch Hội đồng quản trị và Giám đốc hoặc Tổng giám đốc đương nhiên là người đại diện theo pháp luật của công ty.

·       Đại hội đồng cổ đông

Đại hội đồng cổ đông gồm tất cả cổ đông có quyền biểu quyết, là cơ quan quyết định cao nhất của công ty. Đại hội đồng cổ đông họp thường niên mỗi năm một lần trong thời hạn 4 tháng kể từ ngày kết thúc năm tài chính và cuộc họp phải diễn ra trên lãnh thổ Việt Nam. Đại hội đồng cổ đông có thể họp bất thường trong các trường hợp sau:

- Hội đồng quản trị xét thấy cần thiết vì lợi ích của công ty;

- Số thành viên Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát còn lại ít hơn số thành viên theo quy định của pháp luật;

- Theo yêu cầu của cổ đông hoặc nhóm cổ đông quy định tại khoản 2 Điều 114 của Luật này;

- Theo yêu cầu của Ban kiểm soát;

- Các trường hợp khác theo quy định của pháp luật và Điều lệ công ty

·       Hội đồng quản trị

Hội đồng quản trị (HĐQT) là cơ quan quản ký công ty, có toàn quyền nhân danh công ty để quyết định, thực hiện các quyền và nghĩa vụ của công ty không thuộc thẩm quyền của Đại hội đồng cổ đông. HĐQT thông qua quyết định bằng biểu quyết tại cuộc họp, lấy ý kiến bằng văn bản hoặc hình thức khác do Điều lệ công ty quy định, mỗi thành viên của hội đồng có 1 phiếu biểu quyết.

HĐQT có từ 3 tới 11 thành viên, số lượng cụ thể thành viên sẽ do Điều lệ công ty quy định. Nhiệm kỳ của thành viên HĐQT, thành viên độc lập HĐQT không quá 5 năm và có thể được bầu lại với số nhiệm kỳ không hạn chế. Tiêu chuẩn, điều kiện làm thành viên HĐQT, thành viên độc lập HĐQT phải theo quy định của pháp luật.

 Trường hợp tất cả thành viên Hội đồng quản trị cùng kết thúc nhiệm kỳ thì các thành viên đó tiếp tục là thành viên Hội đồng quản trị cho đến khi có thành viên mới được bầu thay thế và tiếp quản công việc, trừ trường hợp Điều lệ công ty có quy định khác.

HĐQT bầu một thành viên của Hội đồng quản trị làm Chủ tịch HĐQT, người này có thể kiêm Giám đốc hoặc Tổng giám đốc, trừ trường hợp công ty cổ phần do Nhà nước nắm giữ trên 50% tổng số phiếu biểu quyết hoặc Điều lệ công ty, pháp luật về chứng khoán không có quy định khác. Chủ tịch HĐQT được bầu trong cuộc họp đầu tiên của nhiệm kỳ HĐQT trong thời hạn 7 ngày làm việc kể từ ngày kết thúc bầu cử HĐQT nhiệm kỳ đó.

    HĐQT có thể họp định kỳ hoặc bất thường, mỗi quý phải họp ít nhất một lần. Cuộc họp được tiến hành khi có từ ba phần tư tổng số thành viên trở lên dự họp, nếu không dủ số thành viên dự họp theo quy định thì được triệu tập lần thứ hai trong thời hạn 7 ngày kể từ ngày dự định họp lần thứ nhất (trừ trường hợp Điều lệ quy định thời hạn khác ngắn hơn). Nếu Điều lệ quy định thời hạn khác ngắn hơn thì cuộc họp được tiến hành nếu có hơn một nửa số thành viên HĐQT dự họp.

    Thành viên HĐQT có thể bị miễn nhiệm trong các trường hợp:

- Không có đủ tiêu chuẩn và điều kiện làm thành viên theo quy định pháp luật.

- Không tham gia các hoạt động của Hội đồng quản trị trong 06 tháng liên tục, trừ trường hợp bất khả kháng.

-  Có đơn từ chức.

- Trường hợp khác quy định tại Điều lệ công ty.

Thành viên của HĐQT có thể bị bãi nhiệm theo Nghị quyết của Đại hội đồng cổ đông

·       Giám đốc, Tổng giám đốc

Giám đốc, Tổng giám đốc là người điều hành công việc kinh doanh hằng ngày của công ty; chịu sự giám sát của Hội đồng quản trị; chịu trách nhiệm trước Hội đồng quản trị và trước pháp luật về việc thực hiện các quyền và nghĩa vụ được giao. Giám đốc, Tổng giám đốc có thể do HĐQT bổ nhiệm một người trong số các thành viên hoặc được công ty thuê.

    Nhiệm kỳ của Giám đốc hoặc Tổng giám đốc không quá 05 năm; có thể được bổ nhiệm lại với số nhiệm kỳ không hạn chế. Để trở thành Giám đốc, Tổng giám đốc công ty cần phải đáp ứng các tiêu chuẩn và điều kiện sau:

- Có đủ năng lực hành vi dân sự và không thuộc đối tượng không được quản lý doanh nghiệp theo quy định tại Luật Doanh nghiệp 2014.

- Có trình độ chuyên môn, kinh nghiệm trong quản trị kinh doanh của công ty, nếu Điều lệ công ty không có quy định khác.

- Đối với công ty con của công ty có phần vốn góp, cổ phần do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ thì ngoài các tiêu chuẩn và điều kiện nêu trên, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc không được là vợ hoặc chồng, cha đẻ, cha nuôi, mẹ đẻ, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi, anh ruột, chị ruột, em ruột, anh rể, em rể, chị dâu, em dâu của người quản lý công ty mẹ và người đại diện phần vốn nhà nước tại công ty đó.

·       Ban kiểm soát

Ban kiểm soát có từ 03 đến 05 thành viên, nhiệm kỳ của Kiểm soát viên không quá 05 năm và Kiểm soát viên có thể được bầu lại với số nhiệm kỳ không hạn chế.Các Kiểm soát viên bầu một người trong số họ làm Trưởng Ban kiểm soát theo nguyên tắc đa số. Trưởng Ban kiểm soát phải là kế toán viên hoặc kiểm toán viên chuyên nghiệp và phải làm việc chuyên trách tại công ty, trừ trường hợp Điều lệ công ty quy định tiêu chuẩn khác cao hơn. Quyền và nghĩa vụ của Trưởng Ban kiểm soát do Điều lệ công ty quy định.Ban kiểm soát phải có hơn một nửa số thành viên thường trú ở Việt Nam.

 Trường hợp Kiểm soát viên có cùng thời điểm kết thúc nhiệm kỳ mà Kiểm oát viên nhiệm kỳ mới chưa được bầu thì Kiểm soát viên đã hết nhiệm kỳ vẫn tiếp tục thực hiện quyền và nghĩa vụ cho đến khi Kiểm soát viên nhiệm kỳ mới được bầu và nhận nhiệm vụ.

Để trở thành Kiểm soát viên cần phải có tiêu chuẩn và điều kiện như sau

Thứ nhất, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ và không thuộc đối tượng bị cấm thành lập và quản lý doanh nghiệp theo quy định của Luật Doanh nghiệp.

Thứ hai, không phải là vợ hoặc chồng, cha đẻ, cha nuôi, mẹ đẻ, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi, anh ruột, chị ruột, em ruột của thành viên Hội đồng quản trị, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc và người quản lý khác.

Thứ ba, không được giữ các chức vụ quản lý công ty, không nhất thiết phải là cổ đông hoặc người lao động của công ty, trừ trường hợp Điều lệ công ty có quy định khác.

Thứ tư, Các tiêu chuẩn và điều kiện khác theo quy định khác của pháp luật có liên quan và Điều lệ công ty.

Bên cạnh đó, kiểm soát viên công ty cổ phần niêm yết, công ty do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ phải là kiểm toán viên hoặc kế toán viên.

(M.Ngọc)